RGP “Aleksinac”

Istorijat

Davne 1883.godine Aleksinčanin Đorđe Dimitrijević, lekar u Beogradu i vlasnik aleksinačke pivare Johan Apel zatražili su i dobili povlasticu zvanu „Kraljevac“, da na površini od 950 hektara mogu ispitivati i eksploatisati rudno blago.

Prve tone uglja poslužile su kao pogonsko gorivo za pivaru, koja je 1884.godine, preseljena u Niš. Godine 1887, Apel i Dimitrijević vrše nova istraživanja i dobijaju novi dokument takozvani „Novi Kraljevac“, sa dodatnih 260 hektara zemljišta. Rudnik 1902.godine kupuje belgijski inženjer Emil Forman, vlasnik velikih Belgijskih rudnika na Sombri, za 40.000 tadašnjih dinara. Forman je iste godine sa 66 belgijskih akcionara osnovao „Bezimeno društvo rudnika uglja u Aleksincu“, sa sedištem u Briselu. Već u naredne tri godine proizvedeno je 40.000 tona uglja, a do Prvog balkanskog rata 50.000 – 60.000 godišnje. Za vreme Prvog svetskog rata Austro-Nemačke okupacione vlasti proizvele su ukupno 170.000 tona uglja, da bi na kraju rata u povlačenju skoro uništile rudnik.

Godine 1922. radilo je 1013 radnika, a 1923.godine dogodila se velika nesreća kada je nastradalo 10 rudara, iste godine nabavljene su tri trolne lokomotive nemačke firme „Simens“. Između dva svetska rata, Aleksinački rudnik je smatran najunosnijim ugljenokopom u Srbiji. Za vreme II svetskog rata rudnik preuzimaju Nemci, a direktor je bio belgijanac Arnold koji je 16. februara 1946.godine, razrešen dužnosti, kada je rudnik i nacionalizovan.

Najveću proizvodnju Aleksinački rudnici ostvarili su 1963.godine, kada je proizvedeno iz šest okana – 444.007 tona uglja. U to vreme na rudniku radi rudarska i industriska škola, nadzornička škola, postoji besplatna tramvajska linija do Aleksinca, hotel, škola sa terenima, biblioteka, dom kulture sa bioskopom , samački hoteli, ambulanta, fabrika za proizvodnju šljakanih blokova. U vreme jeftine nafte, eksploatacija je skoncentrisana na II okno „Morava“ koje je 1981.godine proizvelo 251.433 tona uglja u severnom i južnom reviru. Do zatvaranja rudnika, u jami „Morava“ vršena je eksploatacija uglja na 750 metara od površine (na K-445) i bila je najdublja ugljena jama u Srbiji i Jugoslaviji.

Godine 1989. došlo je do velike nesreće kada je od trovanja ugljen-monoksidom (požar u svežoj vetrenoj struji) izgubilo život devedeset rudara, kada je rudnik i zatvoren.

Od 1990. godine, Aleksinački rudnik nastavlja sa radom kao specijalizovani izvođač rudarskih radova u podzemnoj eksploataciji uglja. Sada je to najveće preduzeće za izvođenje rudarskih radova u Srbiji.